Röportaj: çocuklarda flor tablet kullanımı ve diş macunu seçimi

Çocuklarda flor kullanımı hakkında ne düşünüyorsunuz?Açıkçası benim bu konuda hiç fikrim yokmuş, geçtiğimiz aylarda klinik ziyaretime kadar. Tabi ki bilmemek değil, öğrenmemek ayıp. Konuyla ilgili Doktor Oktay Dülger ile bir röportaj yaptım. Sizlerle de paylaşmak istedim.

Doktor beye Diş Dostu nedir diye sordum...
Çocuklarda flor tableti kullanımı hakkında bilgi aldım.
Çocuklarımız için önerdiği diş macunlarını sordum.
Umarım sizin sorularınızın cevapları da bu yazı da mevcuttur.
(Klinik ziyaretim hakkında burada yazmıştım okuyabilirsiniz)

• Önce doktorumuz Oktay Dülger'i tanıyalım:

1982 yılında İstanbul Erkek Lisesi’nden, 1987 yılında İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nden mezun olduktan sonra yine İ.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Diş Hastalıkları ve Tedavisi Anabilim Dalı, Endodonti Bilim Dalı’nda Doktora eğitimine başladı. Doktora tezini 1994 tarihinde verdikten sonra 2003 yılına kadar Araştırma Görevlisi olarak görev yaptı. Yurt içi ve yurt dışında çeşitli yayın poster ve tebliğler sunmuştur. İstanbul Etiler’de özel muayenehanesinde serbest diş hekimliğine devam etmekte olup aynı zamanda çeşitli kurs ve konferanslar vermektedir.

Üye olduğu mesleki dernekler:

Diş Dostu Derneği, Türk Endodonti Derneği, Estetik Diş hekimliği Akademisi Derneği.

Diş Dostu klinikler 

Diş Dostu logosu artık sadece sakız, bonbon , diş macunu, diş fırçası gibi ürünler değil diş hekimi klinikleri için de kaliteyi belgeleyen bir marka niteliğinde. Diş Dostu klinikler hijyen ve sterilizasyon konusunda denetlenmiş ve uluslararası kriterlere göre onaylanmış.

• Doktor Oktay Dülger bey, Diş Dostu klinikler ne yapar, nasıl çalışır?

Gün geçtikçe sayısı artan Diş Dostu kliniklerdeki diş hekimlerinin ortak vizyonu, hastalarına en iyi hizmeti vermek, sadece tedavi anlayışı ile değil, hastalarının dişlerini çürük oluşmadan koruma altına almak ve koruyucu bakım bilincinin yayılmasına katkıda bulunmaktır. Diş Dostu kliniklerde, Diş Dostu Derneği tarafından hazırlanılmış ekonomik koruyucu bakım paketleri hizmeti verilmektedir. Koruyucu bakım paketleri 2 yaşından başlamak üzere yaş gruplarına göre farklılık göstermektedir. Paketler ile çocukların ve yetişkinlerin ağız ve diş sağlığını, senede iki kez muayene ederek takip etmek ve koruyucu uygulamalar ile koruma altına almak amaçlanmaktadır. Kişi kendisi veya çocuğu için Diş Dostu kliniklerden randevu alarak, Diş Dostu koruyucu bakım sürecine başlayabilir. Diş hekimi öncelikle, kişinin risk durumunu tespit eder ve uygulayacağı koruyucu bakımı hastaya anlatır. Diş Dostu onaylı klinikler hastanın durum takibini içeren kayıt tutarlar.

• Doktor Oktay Dülger bey, çocuklarda flor tablet kullanımını ben yeni duydum. Çocuklarda flor tablet neden kullanılır? Peki siz kullanımını tavsiye eder misiniz? 

Flor tabletlerinin kullanımını anlayabilmek için öncelikle floru biraz tanımak gerekir.

Flor diş minelerinin en iyi dostu olarak bilinen ve bu konuda üzerinde yıllardır en çok araştırma yapılmış elementtir.

Sistemik olarak alınıp diş yapısına geçebildiği gibi, yüzeysel uygulama ile de diş minesine geçebilir. Bilindiği gibi, düşük flor konsantrasyonu olan ürünlerin sık ve yenilenen kullanımı ile tükürükte florun sürekli olarak varlığının sağlanması, diş çürüğünü önlemenin en etkili yollarından biridir. Tükürükte az miktarda bulunduğunda; diş minesinin asit etkisiyle kaybettiği kalsiyum ve fosfatların tekrar diş minesine kazanılmasında katalizör rol oynadığı gösterilmiştir. Araştırmalar düşük konsantrasyonda ama uzun süreler florla temas eden dişlerin asitlere daha dirençli olduğunu kanıtlamıştır. Çürük yapan bakterilerin ağızda olduğu durumlarda yoğun şeker tüketimi sonucu ortamın pH’ı 5.5’in altına düştüğü durumlarda diş minesinden mineral kaybı başlar. Kalsiyum ve fosfat iyonları çözünerek dişten uzaklaşır. Diş çürüğünün kısaca oluşum mekanizması böyledir. Yapısında flor bulunan ve flor ile uzun süre temas etmiş mine ise 4.5 pH’ta çözünmeye başlar. Yani asit etkisine daha dayanıklıdır. Çürüğe karşı daha dirençlidir.

Florun bir etkisi de çürük yapan mikroplar üzerinedir. Flor, mikrobiyaldental plak denilen dişlerin üzerindeki tabakanın içinde asit üretimini azaltmakta, aynı zamanda asit üretici mikroorganizmaların karbonhidrat parçalayıcı bazı enzimlerini de etkisiz hale getirmektedir.

Sistemik yolla flor alımını sağlamak için içme sularının florlanması gelişmiş birçok ülkede yıllardır kullanılmaktadır. Flor; tuz, süt, sakız gibi ürünlere ilave edilebildiği gibi tablet şeklinde de uygulanabilmektedir. Ancak doz aşımı durumunda tehlike yaratabilir. Bu yüzden daha emin yöntem olan yüzeyel flor uygulamaları, süreklilik sağlanabiliyorsa tercih edilmelidir. Bu amaçla florürlü diş macunları, gargaralar, jeller, vernik ve laklar, sakızlar hatta diş ipleri üretilmiştir.

Florun diş minesi için böyle faydalarından söz ederken, fazlasının zarar oluşturacağını da göz ardı etmemek gerekir.

Florun doz aşımlarının zararları 1950’li yıllarda anlaşılmaya başlamıştır. Doz aşımı hafif orandaysa, diş minelerinde floroz olarak adlandırılan, kahverengimsi turuncu lekeler olarak kendini gösterir. Diş minesinin çürüğe daha dirençli, ama doku olarak hastalıklı bir yapısıdır. Daha da yüksek dozlarda başka organlarda ve kemikte flor tutulabilir ve zehirlenmelere kadar giden olumsuz etkiler oluşturabilir. Bu yüzden flor sistemik olarak çok dikkatli kullanılmalıdır. Flor tabletleri ancak çürük açısından yüksek risk grubunda olan kişilere ve diş doktoru kontrolünde kullanılmalıdır. Flor tabletlerinin kullanılması tercih edilecekse, tabletler, ağızda emilmek suretiyle alınmalı, dişlerle temas ettiği sürenin uzun olmaya çalışılması sağlanmalıdır.

• Çocuklarımız için önerebileceğiniz bir diş macunu markası var mı?  

Çocuklarda diş fırçalamaya daha ilk dişler sürdüğünde başlamak, bunun için gerekirse bir tülbent yardımıyla annenin dişleri silmesi gerektiği herkes tarafından bilinir. Önemli olan oluşmuş birikinti tabakasını olabildiğince uzaklaştırmaktır. Parmağa takılarak çocuğun dişlerinin fırçalanabildiği parmak fırçaları bu dönemde oldukça faydalıdır. 

2-2,5 yaşına gelmiş bir çocuğun artık kendi kendine dişlerini fırçalanması beklenir. Kendine ait diş fırçası ve diş macununun olması sağlanmış olmalıdır. Bu yaşına kadar gözetimle, gerektiğinde elinden tutarak fırçalatmak gerekir. Kendisine örnek olarak gördüğü anne ve babasının düzenli olarak kendilerinin dişlerini fırçaladığını görmesi, çocuğu bu yaşlarda diş fırçalama davranış değişikliğinin öğrenilmesine sevk eden en önemli unsurdur.

Önemli olan aslında fırçanın yaptığı kazıma ile dişlerin yüzeyindeki mikrobiyal plağı uzaklaştırmaktır. Diş macunu gibi bu işe yardımcı olan, hoş bir tat, koku ve ferahlık veren bir madde bu işi sevdirmekte faydalı olacağı gibi, içeriğindeki florür ile çürüklere karşı önemli bir koruma da sağlamış olacaktır.

Çocuğun yaşına göre diş macununun içeriği, tadı ve flor konsantrasyonu değişiklik gösterir. Genellikle erişkinlerin kullandıkları diş macunları çocuklara acı gelir. Aslında ebeveynlerinin kullandığı diş macununu ısrarla deneyerek kullanmak isteseler de ağızlarının yandığını söyleyerek bu diş macunlarını kullanamazlar. Çocuk diş macunları bu düşünceyle daha hoş tatlı ve aromalı olarak üretilmişlerdir. Bir diş macunundan beklenenlerin en başında gelen dişleri çürüğe karşı korumak amacına hizmet eden florür de çocuklara göre ayarlanmıştır. Erişkin diş macunlarında 1000-1400 ppmflorür bulunurken, çocuk diş macunlarında 400-600 ppmflorür bulunur. Aslında 2,5-3 yaşlarına kadar çocuk diş macununu emerek yutmak ister. Bu yaşlarda buna çok dikkat etmek gerekir ve bu yaş gurupları için özel diş macunları vardır. Genellikle florür içermezler. Bakteri plağına etkili çeşitli enzimler içerirler. Çocuk diş macununu yutmamayı  öğrendiğinde 400-600 ppmflorür içeren çocuk diş macunlarını kullanmaya başlayabilir. Hatta tadını seviyorsa erişkin diş macunlarına da başlayabilir.

Doktor Oktay beye verdiği bilgiler için teşekkür ederim.

Umarım sizler için de faydalı olmuştur.